Հաճախ առօրյա կյանքում որոշ չափումներ կամ հաշվարկներ կատարելիս ստանում ենք տասնորդական թվեր, մինչ դեռ մեզ այդքան ճշգրտություն անհրաժեշտ չի։ Այդ պատճառով էլ տասնորդական կոտորակները կլորացնում ենք։
Օրինակ՝
Բոլորին ծանոթ է իրավիճակը, երբ խանութում գնված ապրանքների գինը կազմում այսպիսի տասնորդական թիվ, ինչպսին է 1560,851 դրամը։ Իհարկե մենք չենք կարող վճարել ճշգրիտ գումարը, և կլորացնում են թիվը։
Գոյություն ունեն թվերի կլորացման մի քանի տարբերակ՝ պակասորդով, հավելորդով ևն․․․․․․
Պակասորդով կլորացման դեպքում տրված թիվը փոխարինում ենք ավելի փոքր թվով: Այդ պատճառով ասում են, որ կլորացումը կատարվեց պակասորդով մինչև տասնորդականների կարգը։
Օրինակ՝ 538,816 թիվը կարելի է կլորացնել նաև պակասորդով , կստանանք 538,8։
538,816 հավելուրդով՝ համարելով, որ 538,816≈538,9: Այս դեպքում մոտավոր թիվը կստացվի տրվածից մեծ:
Մինչև տվյալ կարգը հավելուրդով կլորացման ժամանակ բոլոր թվանշանները, որոնք թվի գրառման մեջ գրված են տվյալ կարգից աջ, փոխարինվում են զրոներով, իսկ տվյալ կարգի թվին գումարվում է մեկ:
Մենք կատարեցինք նույն թվի կլորացում երկու եղանակներով՝ 538,800=538,8, 538,816≈538,9:
Նախընտրելի է այն կլորացումը, որի ժամանակ ստացված թիվը տրվածից հնարավորինս քիչ է տարբերվում (դիտարկված օրինակում նախընտրելի է կլորացումը պակասորդով): Դրա համար պետք է վարվել հետևյալ կերպ՝
1) եթե թվի գրառման մեջ տվյալ կարգից աջ գրված են 0,1,2,3,4 թվանշաններից մեկը, ապա պետք է կատարել կլորացում պակասորդով,
2) եթե թվի գրառման մեջ տվյալ կարգից աջ գրված են 5,6,7,8,9 թվանշաններից մեկը, ապա պետք է կատարել կլորացում հավելուրդով:
Առաջադրանքներ
1․ Թվի ամբողջ մասը կլորացրու՝
145,6=146; 3,67=4; 3,65=4; 24,6=25 ; 25,6=26, 756,48=756 ; 755,48=755 ;
56,81=57 ; 56,9=57 ; 11, 54=12; 21,54=22 77,5=78 ; 77,22=77; 87,625=88; 1245,5678=1246; 254,459=254
2․ Տասնորդական կոտորակը գրե՛ք սովորական կոտորակի տեսքով.
ա) 3,87=387/100, գ) 137,56=13756/100, ե) 1,001=1001/1000, է) 3,5978=35978/10000,
բ) 16,99=1699/100, դ) 0,003=3/1000, զ) 37,1=371/10, ը) 74,0938=740938/10000։
3․ Կատարե՛ք գումարում.
ա)(–1,2) + (–3,4)=-4,6, գ) (–0,37) + (–6,23)=-6,6, ե) (–1,001) + (–2,456)=-3,457
բ) (–8,75) + (–1,25)=-10, դ) (–4,38) + (–2,04)=-6,42, զ) (–18,203) + (–0,411)=-18,614։
4․ Համեմատե՛ք կոտորակները.
ա) 3,853 > 2,64 , դ) 15,899 > 14,9 , ե) 78832,91 > 78732,91 ,
բ) 72,93 < 73,851 , գ) 0,382 < 0,45 , զ) 663,0001 < 663,0002 ։
5․Կատարի՛ր բաժանում․
ա) 1000 ։ 0,25=100000:25=4000 , դ) 1295 ։ 0,37=129500:37=3500 , է) 888 : 0,3=8880:3=2400,
բ) 169 ։ 1,3=1690:13=130, ե) 276 ։ 2,3=2760:23=120, ը) 302 : 0,2=3020:2=1510,
գ) 7920 ։ 3,6=79200:36=2200, զ) 10572 ։ 8,81=1057200:881=1200, թ) 4451 : 44,51=445100:4451=100։
6․ AB հատվածը C կետով բաժանվում է AC և CB երկու հատվածների։ CB հատվածի երկարությունը AC հատվածի երկարության 2/3-ն է։ Գտե՛ք AB հատվածի երկարությունը, եթե CB հատվածի երկարությունը 24 սմ է։
x*2/3=24
x=24:2/3=24×3/2
x=36
36+24=60
Պատ․՝ AB = 60 սմ
Դավիթ Մուրադյանի բլոգ, 